Ti Bantay Everest (Nepali: सगरमाथा, Sagarmāthā; Tibetano: ཇོ་མོ་གླང་མ, Wylie: jo mo glang ma; Chomolungma wenno Qomolangma , "Nasantuan nga Ina"; Insik: 珠穆朗玛峰; pinyin: Zhūmùlǎngmǎ Fēng; ) ket isu ti kangatuan a bantay iti Daga, nga adda ti pantok iti 8,848 metro (29,029 ft) ti ngato ti lessaad ti baybay. Daytoy ket mabirukan idiay Mahalangur a paset ti Himalaya. Ti internasional a pagbeddengan a nagbaetan ti Tsina ken Nepal ket gumay-at ti pudno a puntos ti pantok.Ti bukodna a massif ket mangiraman kadagiti kaarrubana a pantok ti Lhotse, 8,516 m (27,940 ft); Nuptse, 7,855 m (25,771 ft); ken Changtse, 7,580 m (24,870 ft).
Idi 1856, ti Nalatak a Trigonometriko a Panagsukimat ti Britaniko nga India ket nangibangon ti immuna a naipablaak a kangato ti Everest, a naam-ammuan idi a kas ti Pantok XV, iti 29,002 ft (8,840 m). Idia 1865, ti Everest ket naikkan idi ti opisial a nagan babaen ti Naarian a Kagimongan ti Heograpiko kalpasan ti panangisingasing babaen ni Andrew Waugh, ti Britaniko ti Heneral nga agsuksikamat ti India. Ni Waugh ket ninagananna ti bantay manipud ti sinarununa ti puesto, a ni Apo George Everest. Urayno dagiti Tibetano ket tinawtawaganda idin ti Everest a kas ti "Chomolungma" kadagiti napalabasen a sigsiglo, ni Waugh ket saanna idi nga ammo daytoy gapu ta ti Nepal ken Tibet ket narikpan idi manipud kadagiti ganganaet.
Idi 1802, dagiti Britaniko ket nangirugi iti Nalatak a Trigonometriko a Panagsukisok ti India tapno mangikeddeng ti lokasion ken nagnagan dagiti katayagan a bantay iti lubong. Nangrugi idiay akin-abagatan nga India, ti timpuyogan ti panagsukisok ket napanda nga nagpaamianan nga agus-usar kadagiti higante teodolito, ti tunggal maysa kadagitoy ket agdagsen iti 500 kg (1,100 lb) ken makasapul kadagiti 12 a tao a mangawit, tapno umiso ken nasayaat a mangrukod kadagiti katayag. Naabotda ti sakaana ti bantay Himalaya babaen idi tawtawen ti 1830, ngem ti Nepal ket saan a nangipalubos kadagiti Britaniko a sumrek iti pagilian gapu kadagiti pannakailen iti politikal nga agresion ken ti posible a panangikapet. Dagiti nadumaduma a kiddaw a sumrek iti Nepal dagiti agsuksukisok ket napaay.
Dagiti Britaniko ket napilitda nga nagtuloy kadagiti panagpalpaliiwda manipud idiay Terai, ti rehion iti abagatan ti Nepal ken paralelo iti Himalaya. Narigat dagidi kasasaad idiay Terai gapu kadagiti nakaro a panagtudtudo ken malaria. Tallo ti natay kadagiti opisial ti panagsukisok manipud ti malaria bayat a dua pay ti nagretiro gapu ti napapa-ay a salun-at.
Uray kasta, isi 1847, dagiti Britaniko ket nagtultuloyda iti Nalatak a Trigonometriko a panagsukisok ken nangrugrugi kadagiti naisalaysayan a panagpalpaliiw kadagiti pantok ti Himalaya manipud kadagiti estasion a pagpaliiwan aginggan iti kaadayo iti 240 km (150 mi). Ti klima ket nangrestrikto ti obra kadagiti naudi a tallo a bulan iti tawen. Idi Nobiembre 1847, ni Andrew Waugh, ti Britaniko a Agrimensura Heneral ti India ket nagaramid kadagiti nadumaduma a panagpaliiw manipud ti estasion ti Sawajpore a mabirukan idiay akindaya a patingga ti Himalaya. Ti Kangchenjunga ket isu idi ti naikeddeng a kangatuan a pantok iti lubong, ken iti kaada iti interesado nakitana ti panatok iti labesna, iti agarup a kaadayo iti 230 km (140 mi). Ni John Armstrong, maysa kadagiti opisial ni Waugh, ket nakitana met ti pantok manipud tilokasion iti ad-adayo a laud ken tinawaganna it pantok "b". Ni Waugh intono kua ket sinuratna dagiti panagpalpaliiw ket nangiturong a ti pantok "b" ket nangatngato ngem ti Kangchenjunga, ngem gapu ti kaadayo ti distansia dagiti panagpalpaliiw, dagiti as-asideg a panagpalpaliiw ket nasken tapno mapasaingkedan. Tisimmaruno a tawen, nangipatulod ni Waugh ti agsukisok nga opisial nga agsubli idiay Terai tapno agaramid kadagiti as-asideg a panagpalpaliiw iti pantok "b", ngem dagiti ulep ket nangipasardeng met dagiti panagipadasda.
Idi 1849, ni Waugh ket inpatulodna ni James Nicolson iti dayta a lugar, ket nagaramid met kadagiti dua a panagpalpaliiw manipud idiay Jirol, iti kaadayo iti 190 km (120 mi). Ni Nicolson ket innalana ti kadakkelan a teodolito ken napan a nagpadaya, ken nakagun-od kadagiti sumurok a 30 a panagpalpaliiw manipud kadagiti lima a nadumaduma a lokasion, a ti kaasitgan ket 174 km (108 mi) manipud ti pantok.
Nagsanod ni Nicolson idiay Patna iti Ganges tapno agtignay kadagiti kammasapulan a panagarkulo a naibatay kadagiti panagpalpaliiwna. Dagiti naata a datosna ket nangited ti natimbeng a katayag iti 9,200 m (30,200 ft) para iti pantok "b", ngem daytoy ket saan a nangikeddeng ti repraksion ti lawag a mangrungad kadagiti kangato. Nupay kasta, ti numero ket nalawag a nangibaga a ti pantok "b" ket nataytayag ngem ti Kangchenjunga. Kalpasanna, ni Nicolson nagsakit iti malaria ken napilit idi a nagawid ken saan a nakalpas kadagiti karkulona. Ni Michael Hennessy, maysa kadagiti katulong ni Waugh, ket nangrugrugin a nanginagan kadagiti pantok a naibatay kadagiti Romano a numeral, a ti Kangchenjunga ket nanagana iti Pantok IX, bayat a ti "b" itan ket nagablinen a Pantok XV.
Idi 1852, ti naestasion iti kuartel ti pagsukisokan idiay Dehradun, ni Radhanath Sikdar, ti maysa nga Indiano a matematiko ken agrimensura manipud idiay Bengal, ket isu idi ti immuna a nanginagan ti Everest a kas ti kangatuan a pantok iti lubong ,ken nagusar kadagiti trigonometriko a panagkarkulo a naibatay kadagiti rukod ni Nicolson. Ti maysa nga opisial a panangirangarang a ti Pantok XV ket isu ti kanagtuan ket nataktak kadagiti adu a tawen gapu kadagiti panagulit kadagiti panagkarkulo tapno mapasingkedan. Ni Waugh ket nangrugrugi a nagobra kadagiti datos ni Nicolso idi 1854, ken kaduana met dagiti empleadona ket gangani nakausar kadagiti dua a tawen a nagob-obra kadagiti panagkarkulo, ken nangibanag kadagiti parikut iti repraksion iti lawag, barometriko a presion, ken temperatura kadagiti adayo a distansia dagiti panagpalplaiiw. Kanungpalanna, iidi Marso 1856, inrangarangna dagiti nasukimatna iti maysa a surat iti deputadona idiay Calcutta. Ti Kangchenjunga ket nairangarang idi a kas 28,156 ft (8,582 m), bayat a ti Pantok XV ket naikan idi iti katayag iti 29,002 ft (8,840 m). Nangikeddeng ni Waugh a ti Pantok XV ket isu idi ti "mabalin a kangatuan iti lubong". Ti Pantok XV (rinukod iti kadapan) ket nakarkulo idi iti eksakto a 29,000 ft (8,839.2 m) iti katayag, ngem publiko a nairangarang a 29,002 ft (8,839.8 m) tapno maliklikan ti impresion a ti eksakto a katayag iti 29,000 kadkadapan (8,839.2 m) ket ti laeng napabukel a karkulo. Ni Waugh ket naisarirt nga isu "ti immuna a tao a pimmaddak iti dua a saka iti Bantay Everest".